Zmieniły się unijne zalecenia dla badań przesiewowych w kierunku raka. M.in. mammografia ma objąć szerszą grupę wiekową kobiet. Jeśli chodzi o wczesne wykrycie raka szyjki macicy, do praktyki ma wejść badanie na obecność wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV). Zamiast kolonoskopii – w pierwszej kolejności proponowane ma być badanie kału metodą FIT. Jest więcej zmian.
Nowe zalecenia przyjęła Rada Unii Europejskiej na podstawie wytycznych opracowanych przez zespoły międzynarodowych ekspertów. Zastępują one i poszerzają poprzednie zalecenia Rady w sprawie badań przesiewowych w kierunku raka piersi, jelita grubego i szyjki macicy przyjęte w 2003 r.
W komunikacie Komisji Europejskiej z 9 grudnia 2022 roku czytamy, że zakłada się, iż do 2025 r. 90 proc. osób w UE, które kwalifikują się do badań przesiewowych w kierunku raka piersi, szyjki macicy i jelita grubego, otrzyma możliwość zrobienia takich badań. W nowym podejściu wzywa się również do rozszerzenia programów badań przesiewowych na raka prostaty, płuc i, w pewnych okolicznościach, żołądka, w ramach podejścia etapowego.
Rak piersi, szyjki macicy i jelita grubego
W nowym podejściu UE zaleca:
- badanie przesiewowe w kierunku raka piersi z zastosowaniem mammografii u kobiet w wieku od 50 do 69 lat i proponuje się, aby badaniem tym objąć kobiety w wieku od 45 do 74 lat (w polskim programie badań przesiewowych proponuje się mammografię kobietom w wieku 50-69 lat);
- badanie na obecność wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV) jako preferowane narzędzie badań przesiewowych w kierunku raka szyjki macicy u kobiet w wieku od 30 do 65 lat, w odstępie co najmniej pięciu lat (w polskim programie oferowana jest cytologia kobietom w wieku 25 – 59 lat co trzy lata);
- ilościowe badanie kału metodą immunochemiczną (FIT) jako preferowane badanie przesiewowe w kierunku raka jelita grubego, na podstawie którego kieruje się następnie osoby w wieku od 50 do 74 lat na kontrolną kolonoskopię (w polskim programie badań przesiewowych oferuje się obecnie kolonoskopię osobom w wieku 50 -65 lat lub 40-49 lat, jeśli u bliskiego krewnego był stwierdzony rak jelita grubego).
Rak płuc, prostaty i żołądka
Europa wypowiada walkę rakowi
W zaleceniu zachęca się państwa członkowskie, aby na podstawie dalszych badań naukowych:
- zbadały wykonalność i skuteczność objęcia osób narażonych na raka płuc, w tym nałogowych palaczy i byłych palaczy, badaniem przesiewowym z wykorzystaniem tomografii komputerowej emitującej niskie dawki promieniowania oraz powiązania badań przesiewowych z profilaktyką pierwotną i wtórną (w Polsce jest obecnie realizowany tego rodzaju program skierowany do palaczy od 55 roku życia);
- oceniły wykonalność i skuteczność wdrożenia badań przesiewowych w kierunku raka prostaty u mężczyzn, na podstawie badania swoistego antygenu sterczowego u mężczyzn, w połączeniu z obrazowaniem metodą rezonansu magnetycznego (MRI) jako badaniem kontrolnym;
- wdrożyły strategie dotyczące badań przesiewowych opartych na podejściu „wykryj i lecz” w odniesieniu do Helicobacter pylori – bakterii, która może powodować raka żołądka (chodzi o kraje i regiony o najwyższym współczynniku zachorowalności i umieralności na raka żołądka).
Wsparcie finansowe
Komisja Europejska poinformowała, że 38,5 mln euro przeznaczono już na projekty odnośnie Programu UE dla zdrowia, a 60 mln euro odnośnie programu „Horyzont Europa”. Program prac UE dla zdrowia na 2023 r. to dodatkowe 38,5 mln euro przeznaczone na pomoc państwom członkowskim we wdrażaniu nowego zalecenia Rady i w opracowywaniu wytycznych UE. Dalsze wsparcie można również zapewnić z europejskich funduszy: regionalnych, społecznych i spójności.
– Badania przesiewowe i wczesne wykrywanie to ważny czynnik, dzięki któremu możemy uniknąć opóźnionej diagnozy, a w niektórych przypadkach – wręcz zachorowania na raka. Rodzaje nowotworów, które objęto obecnym zaleceniem, odpowiadają za ponad połowę wszystkich zachorowań na raka i zgonów z powodu raka w UE. Inicjatywa ta pomoże uratować życie niezliczonym mieszkańcom Unii Europejskiej – mówi Margaritis Schinas, wiceprzewodniczący do spraw promowania naszego europejskiego stylu życia.
– Od przyjęcia poprzedniej wersji zaleceń upłynęło 20 lat. W tym czasie medycyna dokonała niewiarygodnych postępów. Najwyższy czas, aby w całej UE wdrożyć nowe, aktualne zalecenia dotyczące badań przesiewowych oraz wyeliminować niedopuszczalne różnice w dostępie do tych badań. Choć życzyłabym sobie jeszcze bardziej ambitnego podejścia do tego problemu, nie mam wątpliwości, że jest to przełomowy moment dla obywateli UE i duże osiągnięcie, jeśli chodzi o realizację europejskiego planu walki z rakiem – dodaje Stella Kyriakides, komisarz do spraw zdrowia i bezpieczeństwa żywności.
Europejski Plan Walki z Rakiem – czyli jak UE chce powstrzymać raka
Poprzednie podejście zapewniło większej liczbie obywateli dostęp do zorganizowanych badań przesiewowych w kierunku tych rodzajów nowotworów. Jednak w poszczególnych państwach członkowskich nadal występuje znaczna różnica w dostępności do badań.
W 2020 r. chorobę nowotworową zdiagnozowano u 2,7 mln osób w Unii Europejskiej. Według szacunków co drugi obywatel UE zachoruje na raka w ciągu swojego życia, co będzie miało długotrwały wpływ na jakość życia, a ze wszystkich chorujących na nowotwory przeżyje tylko połowa.
bi, zdrowie.pap.pl
Dodatkowe informacje:
Zalecenie dotyczące badań przesiewowych w kierunku raka
Zestawienie informacji: Europejski plan walki z rakiem – gdzie jesteśmy teraz?
Polityka UE w zakresie walki z nowotworami
Źródło:
Komunikat Komisji Europejskiej z 09. 12. 2022 r.