Ukraina liderem zielonej transformacji w Europie?
Zielona transformacja powojennej Ukrainy jest drogą do zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego i szansą na ożywienie gospodarcze. Jest też niezbędna do integracji z Unią Europejską, a przy przewidywanej skali odbudowy, Ukraina mogłaby stać się europejskim liderem w zielonej transformacji, piszą autorzy raportu „Zielona odbudowa. Powojenna zielona transformacja Ukrainy” – Krzysztof Bocian, Dominika Jędrzejczak, Krzysztof Kobyłka i Olha Stohnushenko, analitycy WiseEuropa.
„Nadanie powojennej odbudowie Ukrainy zielonego kierunku wydaje się jedyną słuszną drogą. Wspólne z Europą wizje i cele mogą wspierać proces integracji, ułatwić uniezależnienie się Ukrainy od importu paliw kopalnych z Rosji, a także przygotować kraj na inne, istotne wyzwania przyszłości, związane z kryzysem klimatycznym” – mówi Dominika Jędrzejczak, współautorka raportu.
Ukraina liderem zielonej transformacji
Kluczowym argumentem na rzecz zielonej odbudowy Ukrainy, powinna być świadomość, że gdy stanie się ona pełnoprawnym członkiem Unii Europejskiej, standardy w zakresie efektywności energetycznej będą musiały zostać wdrożone. Nie można tej perspektywy pomijać szacując, jak wielki wysiłek będzie musiał zostać włożony w powojenną odbudowę kraju.
„Biorąc pod uwagę skalę działań, jakie są potrzebne, by odbudować Ukrainę, kraj ten mógłby stać się europejskim liderem w dziedzinie zielonej transformacji, za którym podążać będą inne kraje – mówi Dominika Jędrzejczak. – Dlatego strategia odbudowy kraju powinna być spójna z celami obieranymi obecnie przez Unię Europejską, czyli odpowiedzią na kryzys klimatyczny i aspirowaniem do miana pierwszego kontynentu neutralnego dla klimatu”.
„Fakt uzyskania przez Ukrainę statusu kandydata do członkostwa w UE stawia nowe wyzwania i zadania, w tym w obszarze zielonej transformacji – mówi Olha Stohnushenko, współautorka raportu. – Powodzenie procesu zielonej transformacji wydaje się być kluczem do członkostwa Ukrainy w UE, a rząd Ukrainy zadeklarował chęć przystąpienia do Europejskiego Zielonego Ładu już w 2020 r.”
Istotne cele, które powinny być wzięte pod uwagę przy przygotowaniu planu odbudowy kraju to: wdrażanie energooszczędnych rozwiązań w budownictwie, rozwój sektora energetycznego w oparciu o energię odnawialną i uniezależnienie od rosyjskich surowców, postęp technologiczny w przemyśle, dekarbonizacja rolnictwa, ochrona środowiska, a także zmiany w systemie transportu w celu redukcji emisji gazów cieplarnianych.
Zielone budownictwo, a koszty odbudowy
Dopóki wojna trwa, trudno oszacować dokładne koszty odbudowy ukraińskiej gospodarki. Według szacunków Kyiv School of Economics, od początku rosyjskiej agresji straty w Ukrainie sięgnęły 105,5 mld USD co stanowi ok. 65% PKB Ukrainy z 2021 r. (nominalnie). Największą część stanowią straty budynków mieszkalnych (39 mld USD), infrastruktury drogowej (30 mld USD), infrastruktury przemysłowej (11 mld USD), lotniska (7 mld USD), dworce i linie kolejowe (2 mld USD).
„Według wstępnych wyliczeń i prognoz, straty poniesione w skutek rosyjskiej inwazji mogą wynieść nawet 600 mld USD. Odbudowa Ukrainy może kosztować 4 razy więcej niż odbudowa zniszczeń w Afganistanie i 6 razy więcej niż w Iraku” – mówi Krzysztof Bocian, współautor raportu.
Europejskie cele transformacji w kierunku zielonego budownictwa, do których Ukraina powinna dążyć, są ukierunkowane na ograniczenie zapotrzebowania budynków w energię. Zgodnie z dyrektywą 2010/31/UE od dnia 31 grudnia 2020 r. wszystkie nowe budynki powinny być budynkami o niemal zerowym zużyciu energii. Racjonalność wydatkowania środków przeznaczonych na odbudowę kraju, każe od początku inwestować w zielone budownictwo, zamiast budować tradycyjnie, a później wydawać kolejne środki na termomodernizację. Ukraina jeszcze przed wojną była na drodze do poprawy efektywności energetycznej budynków.
„W ostatnich latach w Ukrainie powstały plany i strategie wyznaczające krajowe cele polityki w zakresie efektywności energetycznej i środki służące jego osiągnięciu. Jednym z celów było zwiększenie liczby budynków o niemal zerowym zużyciu energii” – mówi Olha Stohnushenko.
Uniezależnienie od importu paliw z Rosji
Poprawa efektywności energetycznej budynków jest również priorytetem, biorąc pod uwagę konieczność uniezależnienia się Ukrainy od rosyjskich surowców. A poziom uzależnienia jest wysoki w porównaniu do innych krajów europejskich. Gaz jest wykorzystywany m.in. do ogrzewania i zaopatrzenia w ciepłą wodę w sektorze mieszkaniowym.
„W perspektywie krótkoterminowej, priorytetem działań kryzysowych oraz odbudowy jest zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego oraz bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej i ciepła do celów bytowych oraz efektywnej odbudowy – mówi Krzysztof Kobyłka, współautor raportu. – Wymaga to zapewnienia funkcjonowania infrastruktury przesyłowej oraz uniezależnienia się od rosyjskich paliw kopalnych poprzez m.in. zapewnienie ciągłości dostaw z innych kierunków, w czym pomóc ma integracja z unijnym rynkiem energii”.
Należy przy tym zaznaczyć, że działania średnio i długoterminowe w celu zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego są w znacznym stopniu zbieżne z działaniami na rzecz ochrony klimatu. A kierowanie się priorytetami polityki energetyczno-klimatycznej Unii Europejskiej przy odbudowie Ukrainy będzie też szansą na wyjście z kryzysu oraz na rozwój gospodarczy.
„Ukraina może stać się eksporterem niskoemisyjnej energii elektrycznej oraz producentem paliw niskoemisyjnych, potrzebnych Europie do dekarbonizacji – mówi Krzysztof Kobyłka. – Biorąc pod uwagę warunki pogodowe oraz dostępne tereny Ukraina z największą powierzchnią w Europie przy jednoczesnej niskiej gęstości zaludnienia w skali kraju, ma znaczący potencjał w rozwoju odnawialnych źródeł energii”.
Integracja z UE i ożywienie gospodarcze
Uwzględnienie w planach powojennej odbudowy Ukrainy ambitnych celów UE dotyczących zielonej transformacji, oznacza konieczność wprowadzenia i spełniania wysokich standardów. Odpowiednie planowanie oraz zmiany w prawie pozwolą na rozwój nowoczesnych gałęzi przemysłu, przyciągających inwestorów oraz zagraniczny kapitał.
„Dla ożywienia gospodarczego Ukrainy szczególnie ważne jest wzmocnienie partnerstwa gospodarczego z UE. Ukraina ma duży potencjał eksportowy i może być pod tym względem atrakcyjna dla Europy” – mówi Dominika Jędrzejczak.
”Ukraina może przyciągnąć inwestorów w OZE i technologie niskoemisyjne, rozwijając i modernizując przemysł, a także poprawiając konkurencyjność gospodarki oraz warunki do inwestowania” – dodaje Krzysztof Kobyłka.
Odbudowa musi dać podwaliny dla ożywienia gospodarczego kraju, zapewniając docelowo stabilizację ekonomiczną i dobrobyt. Skala wyzwań z tym związanych jest ogromna, ale aby w ogóle było to możliwe, Ukraina musi przeprowadzić zieloną transformację kraju, w przemyśle, budownictwie, transporcie i rolnictwie.
Fundacja WiseEuropa
WiseEuropa to niezależny think-tank, specjalizujący się w makroekonomii, polityce gospodarczej, europejskiej i zagranicznej. Misją WiseEuropa jest poprawa jakości polityki krajowej i europejskiej oraz środowiska gospodarczego przez oparcie ich na rzetelnych analizach ekonomicznych i instytucjonalnych, niezależnych badaniach oraz ocenach oddziaływania polityki na gospodarkę. Instytut angażuje obywateli, przedsiębiorców, ekspertów oraz twórców polityk publicznych z kraju i zagranicy do wspólnej debaty na temat modernizacji Polski i Europy oraz ich roli w świecie. Celem WiseEuropa jest działanie na rzecz aktywnej i zaangażowanej roli Polski w otwartym, zrównoważonym, demokratycznym rozwoju Europy. W centrum działalności WiseEuropa jest pobudzanie i inspirowanie debaty publicznej na temat przyszłości Polski i Europy.
Źródło informacji: think-tank WiseEuropa
