Rośnie ilość zabójstw kobiet (Tekst zawiera informacje drastyczne)

Femicyd to w tłumaczeniu kobietobójstwo, czyli zbrodnia nienawiści definiowana jako „celowe zabijanie kobiet lub dziewcząt, ze względu na ich płeć”, a w ostatnich latach zauważono, że ma w Irlandii tendencję wzrostową.

Femicyd staje się problemem w Irlandii, gdyż nowe badania wykazały, co nawiasem mówiąc, od 2018 roku obserwuje też Światowa Organizacja Zdrowia na całym świecie, zaczyna pojawiać się znacznie częściej, niż było to przed tą datą. Zjawisko w Irlandii rozpowszechniło się podczas pandemii Covid-19, kiedy do ataków na kobiety dochodziło częściej, ale w zakresie łączonym z przemocą domową.

Analitycy przyjrzeli się policyjnym statystykom za ostatnie 12 lat do 2023 roku, a wówczas okazało się, że wskaźnik przestępstw kwalifikowanych, jako femicyd wzrósł do z 19% w latach 2012-2020 do 29% w latach 2021-2023. Zabójstwa w rodzinie stanowiły 74% przypadków, w tym 41% to przypadki kobiet, które straciły życie w swoim domu.

56% kobiet straciło życie z rąk byłego partnera, a 20% innego członka rodziny. Obrażenia z użyciem ostrego narzędzia stanowiły 75% przypadków, a łączyły się ze wcześniejszą przemocą seksualną, jakiej doświadczały kobiety.

W Irlandii, ale i na świecie, nie jest znana pełna skala przemocy wobec kobiet, a to tylko dlatego, iż większość z przypadków nie jest zgłaszana organom ścigania, co potwierdza Garda. Do tego dochodzi niezbyt precyzyjna definicja przestępstw z zakresu femicyd, więc ostateczne zapobieganie temu rodzajowi przemocy jest utrudnione. W irlandzkim systemie prawnym nie ma ścisłej definicji femicydu, a Irlandia jest jednym z wielu krajów, w których brakuje szczegółowych krajowych statystyk dotyczących wskaźników femicydu. Dlatego prawdziwa skala femicydu w Irlandii jest prawdopodobnie ukryta w ogólnych statystykach zabójstw.

Przemoc wobec kobiet może podlegać wpływom kulturowym oraz społecznym i może obejmować elementy nadużyć fizycznych, seksualnych, psychologicznych lub finansowych. Na skrajnym końcu spektrum znajduje się intymny partner femicyd, który dokonuje morderstwa, a mizoginiczne zabójstwo kobiet lub zabójstwa honorowe, również wpisują się w ten rodzaj przemocy wobec kobiet. Jednak na podstawowym poziomie ostatecznie odzwierciedla głębokie nierówności w statusie kobiet na poziomie społecznym, politycznym i ekonomicznym, a femicyd pozbawia kobiety ich godności, wolności i głosu, podkreśla się w tym opracowaniu.

W Irlandii wszystkie ofiary zabójstw trafiają do Biura Patologa Krajowego, gdzie prowadzi się badania pośmiertne, ale ustala też bezpośrednie przyczyny zgonów oraz możliwy przebieg wypadków, jaki doprowadził do śmierci. W kraju, jako zabójstwa femicyd zakwalifikowano bez wątpliwości 96 z 97 takich przypadków, a do tych wniosków patologów doprowadziła zarówno dokumentacja z miejsca zbrodni, jak i obrażenia, które odkryto na zewnątrz i wewnątrz ciał ofiar. Wszystkie miały miejsce w latach 2012-2023, co daje średnią roczną na poziomie 8 tego typu zbrodni. Co znamienne, w latach 2021, 2022 i 2023 zabójstwa kobiet stanowiły odpowiednio 29%, 28% i 29% wszystkich zabójstw zgłoszonych do Biura Patologa Krajowego, co oznacza wzrost wskaźnika zabójstw kobiet z 1 na 5 zabójstw w latach 2012–2020 do 3 na 10 w latach 2021–2023.

Najwyższy wskaźnik przestępstw kwalifikowanych jako femicyd odnotowano w hrabstwie Dublin i Cork, gdzie ze wszystkich przypadków przemocy ze skutkiem śmiertelnym 32% było femicyd, a najmniej, bo po jednym przypadku odnotowano w hrabstwie Carlow, Galway, Kildare, Roscommon i Zachodnim Meath.

74% zabójstw dotyczyło ofiar obecnego lub byłego partnera, z czego 41% kobiet mieszkało wówczas ze swoim mordercą, 25% zginęło we własnym domu, a 8% w domu sprawcy. 9% zabójstw femicyd miało miejsce w miejscach publicznych.

Średni wiek ofiar w Irlandii to 42 lata, ale 64% kobiet było w przedziale wiekowym od 26 do 55 lat, natomiast kobiety zamordowane przez partnera miały średnio 38 lat. W przypadku zabójstw z rąk członka rodziny wiek ofiary wzrasta średnio do 58 lat, a z udziałem przemocy seksualnej obniża się do średniego wieku lat dziewiętnastu. 54 zabójstw dokonali partnerzy seksualni, 13 synowie, 12 przyjaciele, 6 nieznajomy, 3 zupełnie obca osoba, 3 brat, a po jednym córka, ojciec, siostrzeniec, kuzyn, klient seksualny, gangster.  

W większości przypadków do pozbawienia kobiety życia używane było ostre narzędzie, a następnie narzędzie o tępych krawędziach i tuż poniżej znalazło się uduszenie.

W wielu przypadkach odnaleziono również na ciałach ofiar oznaki nadmiernej przemocy przed samą śmiercią i tuż po niej, a w 12 przypadkach ustalono, że ciała po śmierci były „nadmiernie” zabijane, co nazwano pastwieniem się nad zmarłą ofiarą.

W Irlandii ujawniono również rosnącą powszechność przemocy wobec kobiet, co może prowadzić do przestępstw femicyd, a jak podkreślono, powinno się skategoryzować te czyny pod względem prawnym i ustalić ramy, które określać będą te przestępstwa. Do tego dołączyć należy odpowiedni wymiar kary, co w połączeniu może dać możliwość zapobiegania części z nich. Zaznacza się jednak, iż powinno się w kraju rozpocząć szereg kampanii informacyjnych, co to jest przestępstwo femicyd, ale i uczulać kobiety, jak postępować w przypadkach przemocy domowej, które mogą prowadzić w okresie późniejszym do śmierci.

Kobietom powinno się również zaoferować szeroką pomoc i wsparcie w chwilach, gdy doświadczają przemocy domowej, a z obawy przed reakcją sprawcy, znajomych lub środowiska, nie zgłaszają takich przypadków organom ścigania.

Ustaleniem nowych ram powinny zająć się teraz policja, ale też Departamenty Sprawiedliwości i Zdrowia, które mogą nakreślić wraz z grupami udzielającymi pomocy kobietom, jak dostosować do realiów irlandzkie prawo, aby zmniejszyć ilość przypadków femicyd.

Bogdan Feręc

Źr. Independent/ CSO/ Science Direct

Photo by Sydney Sims on Unsplash