Nowe wytyczne Komitetu Praw Dziecka. ONZ wzywa państwa do działań na rzecz praw dzieci w związku z kryzysem klimatycznym
Po raz pierwszy w historii Komitet Praw Dziecka Narodów Zjednoczonych wyraźnie potwierdził prawo dzieci do czystego, zdrowego i zrównoważonego środowiska, wydając kompleksową interpretację obowiązków państw członkowskich wynikających z Konwencji o prawach dziecka.
Konwencja o prawach dziecka z 1989 roku została ratyfikowana przez 196 państw. Określa uniwersalne prawa dziecka, takie jak prawo do życia, przetrwania i rozwoju oraz prawo do zdrowia. Komentarze ogólne zawierają wytyczne dotyczące tego, co te prawa oznaczają dla Konkretnego tematu lub obszaru prawodawstwa. Opublikowany dziś Komentarz ogólny nr 26 w sprawie praw dziecka i środowiska, ze szczególnym uwzględnieniem zmian klimatycznych wyraźnie odnosi się do kryzysu klimatycznego, załamania bioróżnorodności i wszechobecnego zanieczyszczenia środowiska. Przedstawia także środki zaradcze mające na celu ochronę życia i przyszłości dzieci.
Dzieci na całym świecie przewodzą walce ze zmianami klimatycznymi, wzywają swoje rządy i korporacje do podjęcia działań w celu ochrony planety i ich przyszłości. W Komentarzu ogólnym nr 26 Komitet Praw Dziecka nie tylko przytacza i wzmacnia głosy dzieci, ale także jasno definiuje ich prawa w odniesieniu do środowiska. Państwa członkowskie powinny je szanować, chronić i realizować wspólnie i niezwłocznie!
Philip Jaffé, członek Komitetu Praw Dziecka ONZ
Nowy Komentarz ogólny stanowi istotny krok w kierunku zrozumienia, że każde dziecko na Ziemi ma prawo do życia w czystym, zdrowym i zrównoważonym środowisku. Rządy muszą podjąć pilne działania, aby zaradzić światowemu kryzysowi klimatycznemu oraz tchnąć życie w te słowa.
David Boyd, Specjalny sprawozdawca ONZ ds. praw człowieka i środowiska
Komentarz ogólny nr 26 określa, że państwa są odpowiedzialne nie tylko za ochronę praw dzieci przed bezpośrednią szkodą, ale także za przewidywalne naruszenia ich praw w przyszłości wynikające z obecnych działań państw lub ich braku w przyszłości. Ponadto podkreśla, że państwa mogą zostać pociągnięte do odpowiedzialności nie tylko za szkody wyrządzone środowisku, powstałe w ich granicach, ale także za szkodliwe skutki niszczenia środowiska i zmian klimatycznych poza ich granicami. Szczególną uwagę należy zwrócić na łamanie praw, jakiego doświadczają dzieci żyjące w najtrudniejszych warunkach.
Wszystkie 196 państw, które ratyfikowały Konwencję o prawach dziecka, zostało wezwanych do podjęcia natychmiastowych działań, w tym do wycofywania się z użycia węgla, ropy i gazu ziemnego i przejścia na odnawialne źródła energii, poprawy jakości powietrza i zapewnienia dostępu do czystej wody, przekształcenia rolnictwa przemysłowego i rybołówstwa tak, aby produkować w sposób zrównoważony zdrową żywność i chronić bioróżnorodność.
Według najnowszych wytycznych należy uwzględniać poglądy dzieci przy podejmowaniu decyzji środowiskowych. Podkreślana jest też kluczowa rola edukacji ekologicznej w przygotowaniu dzieci do podejmowania działań, rzecznictwa oraz ich ochrony przed szkodliwym działaniem zmian środowiska. Komentarz ogólny nr 26 jest wynikiem globalnego i międzypokoleniowego zaangażowania. To efekt szerokich konsultacji z państwami członkowskimi, organizacjami międzynarodowymi i regionalnymi: wyspecjalizowanymi organami Organizacji Narodów Zjednoczonych, krajowymi instytucjami zajmującymi się prawami człowieka, organizacjami społeczeństwa obywatelskiego i samymi dziećmi.
Dzieci są w najmniejszym stopniu odpowiedzialne za kryzys klimatyczny, ale najbardziej odczuwają jego skutki. Co roku 1,7 mln dzieci poniżej 5 r.ż. traci życie z powodu możliwych do uniknięcia zmian środowiska. Mimo to dzieci i młodzież są niedostatecznie reprezentowane w praktycznie wszystkich procesach decyzyjnych dotyczących polityki ochrony środowiska. W Komentarzu ogólnym nr 26 próbowaliśmy to zmienić. Był to jak dotąd jeden z najbardziej inkluzywnych procesów na szczeblu ONZ, dzięki włączeniu w dyskusję ponad 16 tys. dzieci ze 121 krajów. Jako międzynarodowa organizacja Terre des Hommes jesteśmy dumni, że koordynowaliśmy ten niezwykły proces tworzenia Komentarza ogólnego razem z Komitetem Praw Dziecka ONZ.
Joshua Hofert, Dyrektor wykonawczy Terre des Hommes Niemcy
Terre des Hommes, oficjalny partner Komitetu przy opracowywaniu Komentarza ogólnego nr 26, przeprowadził proces z udziałem różnych interesariuszy, w tym w znaczący sposób angażując dzieci poprzez konsultacje internetowe, aby określić kształt i treść dokumentu. Międzynarodowa organizacja praw dziecka koordynowała globalną Radę Doradczą ekspertów i zespół 12 doradców ds. dzieci w wieku 11–17 lat. UNICEF jako członek Rady Doradczej, zapewnił wsparcie merytoryczne i pomógł zebrać opinie dzieci z całego świata w ramach procesu konsultacji.
Dla mnie Komentarz Ogólny oznacza ogólnoświatową zmianę, która jest konieczna, aby iść do przodu w walce ze zmianami środowiskowymi i przy podejmowaniu globalnych działań na rzecz ochrony naszej planety dla nas i przyszłych pokoleń. Daje dzieciom silniejszą podstawę prawną w prawie międzynarodowym do egzekwowania naszych praw do zdrowego środowiska. Na całym świecie obserwujemy coraz więcej działań na rzecz ochrony środowiska odwołujących się do praw człowieka, a GC26 stanowi ważną część tego procesu.
Āniva, 17-letnia działaczka na rzecz klimatu i praw dziecka z wysp Pacyfiku
Komentarz ogólny nr 26 pomaga w interpretacji zobowiązań państw wynikających z porozumienia paryskiego do poszanowania, promowania i uwzględniania obowiązków w zakresie praw dziecka podczas podejmowania działań mających na celu przeciwdziałanie zmianom klimatycznym. Wyjaśnia również, że oceny wpływu kryzysu klimatycznego na prawa dziecka należy przeprowadzać w kontekście wszystkich przepisów, polityk i projektów, rozporządzeń, budżetu i innych decyzji związanych ze środowiskiem. Państwa będą musiały okresowo składać Komitetowi Praw Dziecka ONZ sprawozdania na temat postępów, jakie poczyniły w zakresie ochrony praw dzieci w kwestii środowiska.
W zakresie decyzji politycznych i finansowania działań klimatycznych, w dalszym ciągu są zaniedbywane potrzeby dzieci. To musi się zmienić. Komentarz ogólny pilnie wzywa państwa do nadania priorytetu działaniom we wszystkich aspektach życia dzieci dotkniętych zmianami klimatycznymi, takich jak: prawo do edukacji, bezpiecznych ujęć wody i zdrowego środowiska. Kryzys klimatyczny to kryzys praw dziecka. Rządy mają obowiązek chronić prawa każdego dziecka w każdym zakątku naszej planety, zwłaszcza chłopców i dziewcząt mieszkających w krajach, które w najmniejszym stopniu przyczyniły się do tego problemu, a doświadczają powodzi, susz, cyklonów i upałów.
Paloma Escudero, Specjalny doradca UNICEF ds. wspierania praw dziecka i działań klimatycznych
Pełna treść Komentarza ogólnego nr 26.
Wersja Komentarza ogólnego nr 26 dla dzieci i młodzieży zostanie opublikowana 18 września 2023 r. w ramach oficjalnej prezentacji Komentarza ogólnego podczas zbliżającej się sesji Komitetu w Genewie, w Szwajcarii. Więcej informacji na temat Komentarza ogólnego nr 26 można znaleźć na stronie: childrightsenvironment.org.
W przypadku zapytań prasowych: Stephan Pohlmann (menedżer ds. PR, Terre des Hommes Niemcy) +49 541 7101 135 / s.pohlmann@tdh.de Tess Ingram, UNICEF Nowy Jork, tingram@unicef.org +1 934 867 7867
Wywiady online z członkami Zespołu Doradczego ds. Dzieci (w wieku od 11 do 17 lat z 12 krajów) można zorganizować, kontaktując się z Katie Reid, specjalistką ds. praw środowiska i uczestnictwa dzieci (oraz z punktem kontaktowym ds. uczestnictwa dzieci w Komentarzu ogólnym nr 26) w Terre des Hommes Niemcy: k.reid@tdh.de. Dostępni są także rzecznicy Terre des Hommes i UNICEF. Rozmowy osobiste można również umówić w Genewie w Szwajcarii w dniach 15–19 września 2023 r.
Międzynarodowa Federacja Terre des Hommes to organizacja pozarządowa działająca na rzecz praw dzieci i sprawiedliwego rozwoju, realizująca 730 projektów w 67 krajach. Terre des Hommes opowiada się za polityką opartą na prawach we wszystkich obszarach życia dzieci. Więcej informacji można znaleźć na stronie terredeshommes.org.
Inicjatywa na rzecz Praw Środowiskowych Dzieci (CERI) to koalicja pod auspicjami Specjalnego Sprawozdawcy ONZ ds. Praw Człowieka i Środowiska, Davida Boyda. Skupia dzieci i młodzież, aktywistów, organizacje praw dziecka, ekspertów, podmioty rządowe i decydentów z całego świata, współpracując na rzecz zapewnienia uznania i spełnienia podstawowego prawa dzieci do bezpiecznego, czystego, zdrowego i zrównoważonego środowiska. CERI umożliwia członkom koalicji współpracę na rzecz sprawiania, by głos dzieci i młodych ludzi najbardziej dotkniętych zmianami środowiska i klimatu, jednocześnie budując potencjał krajowych decydentów w zakresie wdrażania polityki środowiskowej skupionej na dzieciach oraz informowania o nowych standardach i praktykach w procesach wielostronnych. Pracę koalicji ułatwia specjalny sekretariat.
Źr. UNICEF Polska
Fot. UNICEF Polska
