Główne zmiany, jakie stopniowo wchodzić będą od przyszłego roku zmodernizują system świadczeń socjalnych, które zależne będą od wysokości wynagrodzenia.
Reforma dotyczy też zmian w zakresie emerytur państwowych dla opiekunów długoterminowych, a na posiedzeniu rządu minister Heather Humphreys uzyskała zgodę na zapewnienia środków budżetowych na wzrost zasiłków socjalnych o 12 €, oraz dla opieki domowej o 10 €. Zgoda gabinetu dotyczy też wzrostu płatności rodzinnych dla rodzin pracujących o 54 €, a zasiłek na dziecko uczące się w pełnym wymiarze godzin, rozszerzony zostanie również na 18-latków.
Po posiedzeniu Rady Ministrów szefowa ochrony socjalnej Heather Humphreys ogłosiła szereg poważnych reform opieki społecznej, a także środki, które będą wspierać emerytów, opiekunów, osoby niepełnosprawne i rodziny o niskich dochodach. Minister uzyskała zgodę gabinetu na utworzenie w Irlandii nowego systemu świadczeń dla osób poszukujących pracy – zależnych od wynagrodzenia.
Stanowi to zasadniczą zmianę systemu opieki społecznej i zapewni, że osoby z długim stażem pracy otrzymają zwiększone świadczenia w przypadku utraty zatrudnienia. Wprowadzenie świadczeń zależnych od wynagrodzenia zbliży Irlandię do innych krajów UE, co było postulowane m.in. przez opozycję w parlamencie.
W ramach systemu zatwierdzonego przez Radę Ministrów obowiązywać będą trzy następujące stawki płatności:
- Pierwsza stawka wynosząca maksymalnie 450 € lub 60% poprzedniego dochodu dla osób, które opłacały składki PRSI przez co najmniej pięć lat. Stawka 450 € zostanie wypłacona przez pierwsze trzy miesiące.
- Druga stawka w wysokości maksymalnie 375 € lub 55% poprzedniego dochodu, a ta będzie wypłacana przez kolejne trzy miesiące.
- Trzecia stawka w wysokości maksymalnie 300 € lub 50% poprzedniego dochodu za ostatnie trzy miesiące.
Jeśli dana osoba nadal pozostaje bezrobotna po upływie dziewięciu miesięcy, może ubiegać się o podstawowy zasiłek dla osób poszukujących pracy.
Ogłaszając szczegóły nowego świadczenia zależnego od wynagrodzenia, minister Humphreys powiedziała:
– Cieszę się, że uzyskałam zgodę Rady Ministrów na nowy system świadczeń zależnych od wynagrodzenia w Irlandii. W ramach tych poważnych reform osoby z długim stażem pracy i które wniosły wkład do systemu za pośrednictwem składek PRSI, otrzymają zwiększone świadczenia, jeśli znajdą się w tej okropnej sytuacji utraty pracy. Ten nowy system stanowi lepszą siatkę bezpieczeństwa dla pracowników i pomoże złagodzić drastyczny spadek dochodów, z którym można się spotkać, gdy dana osoba nagle straci pracę. Wprowadzenie świadczeń zależnych od wynagrodzenia zbliży Irlandię do zdecydowanej większości krajów europejskich, które już korzystają z podobnych systemów. Po uzyskaniu zgody Rady Ministrów poprosiłam moich urzędników o przygotowanie projektu niezbędnych przepisów, które pozwolą na wprowadzenie świadczeń zależnych od wynagrodzenia w drugiej połowie 2024 roku.
Ustawa o opiece społecznej (postanowienia różne) 2023.
Minister Humphreys uzyskała także zgodę gabinetu na projekt ustawy o opiece społecznej (przepisy różne), który wprowadza w życie zestaw środków zawartych w budżecie na rok 2024.
Pakiet Budżetu Opieki Społecznej na rok 2024 jest największy w historii państwa i przewiduje szereg form wsparcia dla emerytów, opiekunów, osób niepełnosprawnych i rodzin o niskich dochodach.
Wśród środków budżetowych uwzględnionych w projekcie ustawy znajdują się:
- Podwyżka tygodniowych świadczeń socjalnych o 12 € od stycznia 2024 r.;
- Podwyższenie stawki zasiłku na opiekę domową o 10 € miesięcznie, podnosząc stawkę miesięczną do 340 €;
- Podwyższenie progów dochodowych świadczenia dla rodzin pracujących o 54 € tygodniowo dla wszystkich rodzin;
- Rozszerzenie zasiłku na dziecko na 18-latków uczących się w trybie stacjonarnym od września 2024 r.;
- Wydłużenie Zasiłku Rodzicielskiego z 7 tygodni do 9 tygodni od sierpnia 2024 r.
Komentując tę decyzję rządu minister Humphreys powiedziała:
– Ustawa o opiece społecznej wprowadza w życie szeroką gamę ważnych środków budżetowych. Środki te zostały zabezpieczone w ramach największego w historii państwa pakietu Opieki Społecznej. Pomogą wesprzeć naszych emerytów, opiekunów, osoby niepełnosprawne i rodziny o niskich dochodach w obliczu ciągłej presji związanej z kosztami utrzymania. Jestem szczególnie zadowolona, że uzyskałam zgodę na rozszerzenie zasiłku na dziecko na 18-latków uczących się w pełnym wymiarze godzin, co będzie korzystne dla wielu rodzin.
Reforma emerytalna
Środki zatwierdzone przez Radę Ministrów przewidują także wprowadzenie od stycznia 2024 r. kluczowych reform strukturalnych do państwowego systemu emerytalnego. Należą do nich:
- Wprowadzenie elastycznego dostępu do emerytury państwowej (składkowej), aby umożliwić osobom, które odroczą emeryturę w wieku 66 lat, otrzymanie skorygowanej aktuarialnie (wypadków losowych) wyższej stawki świadczenia do 70. roku życia.
- Zwiększone świadczenia emerytalne dla długoterminowych opiekunów osób niezdolnych do pracy, którzy sprawowali opiekę przez co najmniej 20 lat, poprzez przypisanie kwoty odpowiadającej opłaconym składkom za czas spędzony na opiece. Ma to pomóc w uzupełnieniu luk w historii składek, z jakimi borykają się opiekunowie długoterminowi pobierający emeryturę państwową (składkową). Będzie to oznaczać, że niektórzy opiekunowie długoterminowi, którzy nigdy nie otrzymywali emerytury składkowej, otrzymają ją po raz pierwszy.
Minister Humphreys dodała:
– Środki uzgodnione przez Radę Ministrów stanowią znaczącą reformę strukturalną irlandzkiego państwowego systemu emerytalnego. Cieszę się szczególnie, że udało mi się uzyskać zgodę na środki zapewniające opiekunom długoterminowym składki na pokrycie luk w historii ubezpieczenia społecznego. Pomoże to zapewnić, że tysiące osób, głównie kobiet, które opiekowały się bliskimi, będą teraz mogły kwalifikować się do emerytury państwowej.
Ponadto ustawowy zasiłek chorobowy wzrośnie z trzech do pięciu dni w ramach rozwiązań zatwierdzonych w ustawie.
Program Personal Micro Credit Scheme zapewni natomiast pożyczki na małą skalę udzielane przez kasy pożyczkowe pożyczkobiorcom, którzy mają trudności z dostępem do tanich kredytów. Projekt ustawy zwiększa maksymalną kwotę pożyczki, jakich Unie mogą udzielić w ramach programu, przy czym cotygodniowe opłaty za transakcje polecenia zapłaty pokrywane są przez Departament. Środki te mają na celu zachęcenie do korzystania z tego programu, aby osoby znajdujące się w trudnej sytuacji nie korzystały z usług pożyczkodawców.
Zgodnie z planem działania PRSI, który został uzgodniony przez rząd, w nadchodzących latach nastąpią stopniowe podwyżki we wszystkich klasach składek PRSI (pracodawcy, pracownicy i osoby prowadzące działalność na własny rachunek). Podwyżki te będą sprzyjać utrzymaniu ustawowego wieku emerytalnego na poziomie 66 lat. Są one następujące:
- 2024: 0,1 punktu procentowego
- 2025: 0,1 punktu procentowego
- 2026: 0,15 punktu procentowego
- 2027: 0,15 punktu procentowego
- 2028: 0,2 punktu procentowego
Bogdan Feręc
Źr. Dept. of Social Protection
Photo Dept. of Social Protection