Jak z sukcesem aplikować w „Ścieżce SMART”? Sprawdź szczegóły kryteriów wyboru wniosków
Działalność badawczo-rozwojowa i innowacyjna jest istotnym aspektem rozwoju gospodarczego kraju. Jednym z instrumentów wspierających rozwój innowacyjności polskich firm jest „Ścieżka SMART” finansowana z Funduszy Europejskich dla Nowoczesnej Gospodarki 2021-2027.
„Ścieżka SMART” to oferta skierowana do tych firm z sektora mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP), które opierają swój rozwój na pracach badawczo-rozwojowych i innowacjach co najmniej na poziomie kraju. Program ma formę projektów modułowych. Do przedsiębiorcy należy wybór, w jakim obszarze chce uzyskać dofinansowanie. Do wyboru ma co najmniej jeden z dwóch modułów obowiązkowych (prace badawczo-rozwojowe lub wdrożenie innowacji) oraz dowolną liczbę z 5 modułów fakultatywnych (cyfryzacja, zazielenienie przedsiębiorstw, internacjonalizacja, rozwój kompetencji, infrastruktura B+R). Równolegle trwają dwa nabory: ogólny (budżet: 2,1 mld zł) oraz w zakresie dostępności (budżet: 0,222 mld zł). Termin składania wniosków upływa 24 października 2024 r.
Dwuetapowa ocena wniosków
Doświadczenia pierwszych naborów wymusiły zmiany w sposobie oceny wniosków. Ma to na celu jej zracjonalizowanie i skoncentrowanie się na pełnej ocenie tych wniosków, które mają największy potencjał zgodności z zasadami „Ścieżki SMART”. Ponadto wprowadzono zmiany o charakterze porządkowym i upraszczającym.
W obecnych naborach ocena będzie dwuetapowa.
W pierwszym etapie [1] sprawdzeniu będzie podlegać, czy projekt obejmuje prace B+R dotyczące opracowania nowego produktu lub procesu innowacyjnego w skali kraju lub czy projekt obejmuje wdrożenie wyników prac B+R w postaci nowego produktu lub procesu innowacyjnego w skali kraju.
Należy zwrócić uwagę, że przedmiot projektu (produkt lub proces) musi być czytelnie opisany, konkretnymi parametrami, które potwierdzają, że jest on lepszy od najlepszych dostępnych na rynku produktów/procesów spełniających tożsame potrzeby odbiorców. Wnioskodawca musi precyzyjnie określić grupę odbiorców, opisać jej konkretne potrzeby, które ma zaspokoić produkt, wskazać najlepsze produkty dostępne na rynku (podać ich parametry w wartościach bazowych wskaźników innowacyjności). Następnie precyzyjnie określić problem badawczy (jeśli planuje realizację badań przemysłowych) i problem technologiczny (który ma być rozwiązany w wyniku planowanych prac rozwojowych) oraz metodę badawczą i plan prac, które doprowadzą do opracowania produktu o oczekiwanych przez odbiorców parametrach. Wartości docelowe wskaźników innowacyjności to parametry produktu, który ma być wynikiem prac B+R. Tylko czytelnie opisany cel i przedmiot projektu oraz metoda osiągnięcia jego parametrów pozwolą na ocenę charakteru prac B+R oraz poziomu innowacyjności planowanego do opracowania lub wdrożenia produktu/procesu. Jeśli w projekcie przewidziano wyłącznie moduł Wdrożenie innowacji – opis przeprowadzonych lub kupionych wcześniej wyników prac B+R musi udowadniać, że były to prace o charakterze badawczo-rozwojowym oraz dotyczyły wypracowania cech potwierdzających innowacyjność planowanego do wdrożenia produktu/procesu.
Aby przejść pierwszy etap, każdy z modułów obligatoryjnych występujących w projekcie (B+R, Wdrożenie innowacji) musi być oceniony pozytywnie. Na tym etapie nie ma możliwości poprawy ani uzupełnienia wniosku, w tym usunięcia jednego z modułów. Ocena prowadzona jest wyłącznie na podstawie złożonego wniosku, nie ma Panelu ekspertów. Dzięki takiej formie wnioskodawcy szybciej otrzymają informację, czy ich projekt wpisuje się w założenia „Ścieżki SMART”. Firmy, które chcą tylko rozbudować swoje zaplecza produkcyjne, doposażyć się w odpowiedni sprzęt (nie realizując prac badawczych lub nie nabywając wyników prac B+R przed projektem) – nie będą spełniać wymogów naboru.
W pierwszym etapie oceniana będzie także kwalifikowalność wnioskodawcy. Fakt prowadzenia działalności na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej musi być potwierdzony na dzień złożenia wniosku wpisem do odpowiedniego rejestru. W odniesieniu do modułu B+R i Wdrożenie innowacji w naborze tematycznym Dostępność – oceniający dodatkowo sprawdzą, czy przedmiot projektu jest zgodny z zakresem naboru.
Tylko projekty, które zostaną ocenione pozytywnie w pierwszym etapie, będą podlegały ocenie w drugim etapie, zgodnie z kryteriami dla tego etapu oraz w procesie zbliżonym do stosowanego w dotychczasowych naborach (możliwość poprawy wniosku, spotkanie wnioskodawcy z ekspertami na Panelu ekspertów).
W drugim etapie [2] projekt będzie oceniany pod względem obligatoryjnych kryteriów wspólnych dotyczących: spełnienia efektu zachęty (czy wnioskodawca nie rozpoczął działań przed lub w dniu złożenia wniosku), zdolności wnioskodawcy do finansowej realizacji projektu, spełnienia horyzontalnych zasad równości szans i niedyskryminacji, zgodności z Kartą Praw Podstawowych, Konwencją o Prawach Osób Niepełnosprawnych oraz zasadą zrównoważonego rozwoju, a także uwzględnienia modułu obligatoryjnego. Projekt będzie oceniany pod względem obligatoryjnych kryteriów modułowych dla wybranych przez wnioskodawcę modułów obligatoryjnych i fakultatywnych.
W drugim etapie ocenie podlegać będą także Kryteria rankingujące, tj. czy innowacja w skali minimum krajowej jest efektem wyników prac badawczo-rozwojowych oraz czy ma potencjał do transformacji rynku. Ponadto oceniana będzie współpraca w związku z projektem, społeczne znaczenie innowacji, czy w projekcie występuje ekoinnowacja lub innowacja cyfrowa na poziomie kraju. Przy czym, aby projekt był rekomendowany do dofinansowania, musi spełnić wszystkie kryteria obligatoryjne, kryteria rankingujące będą decydowały dopiero w sytuacji, gdy w Programie nie będzie środków na dofinansowanie wszystkich projektów spełniających kryteria obligatoryjne.
Szczegółowy opis każdego z kryteriów znajduje się w załączniku 3. „Kryteria wyboru projektów, część I i II”: https://www.parp.gov.pl/storage/grants/documents/743/20240523_Zal_3_do_RWP_Kryteria_wyboru_projektow_Czesc_I.pdf
Moduł B+R
W module B+R przedsiębiorca może uzyskać dofinansowanie do kosztów procesu badawczego – badań przemysłowych i prac rozwojowych. Musi zaplanować przynajmniej prace rozwojowe. Efektem zaplanowanych prac B+R powinno być opracowanie możliwego do wdrożenia w działalności gospodarczej, innowacyjnego co najmniej na skalę kraju produktu, tzn. wyrobu lub usługi (innowacja produktowa) lub procesu biznesowego dotyczącego funkcji działalności przedsiębiorstwa w zakresie produkcji wyrobów lub usług (innowacja w procesie biznesowym).
W pierwszym etapie oceny wniosku, w ramach modułu B+R, weryfikacji podlegać będzie charakter badawczo-rozwojowy projektu oraz innowacyjność rezultatu prac B+R. Sprawdzimy, czy zaplanowano realizację prac rozwojowych i ewentualnie badań przemysłowych, poprawnie zidentyfikowano i określono problem badawczy/technologiczny oraz adekwatną metodę badawczą. Zweryfikujemy, czy cechy i funkcjonalności planowanego do opracowania produktu/procesu wynikają z planowanych do przeprowadzenia prac B+R, odpowiadają na konkretne potrzeby odbiorców, są określone konkretnymi i adekwatnymi wskaźnikami innowacyjności oraz potwierdzają nowość rozwiązania w porównaniu do rozwiązań o podobnej funkcji podstawowej dostępnych na rynku polskim.
W drugim etapie oceny wniosku, w module B+R, weryfikacji podlegać będą kryteria: potencjał do realizacji modułu (zespół projektowy, w tym podwykonawcy – jeśli są zaplanowani, zasoby techniczne oraz wartości niematerialne i prawne), potencjał do wdrożenia wyników modułu (warunki i plan wdrożenia wyników prac B+R w okresie 5 lat, prawa własności intelektualnej, opłacalność wdrożenia), plan prac B+R i wydatki modułu (racjonalność, uzasadnienie), wskaźniki modułu, zgodność z Krajową Inteligentną Specjalizacją oraz czy moduł nie dotyczy działalności wykluczonych ze wsparcia.
Dofinansowanie w module B+R można przeznaczyć na uzasadnione koszty niezbędne do poniesienia przy realizacji prac B+R, które mają doprowadzić do opracowania innowacyjnego na poziomie kraju produktu lub procesu:
- wynagrodzenie personelu badawczo-rozwojowego,
- zakup usług zewnętrznych (podwykonawstwo dotyczące badań i usług doradczych związane z projektem) – maksymalnie 70% kosztów kwalifikowalnych modułu,
- koszty amortyzacji aparatury naukowo-badawczej oraz amortyzacji budynków,
- koszty dzierżawy i wieczystego użytkowania gruntów,
- nabycie wartości niematerialnych i prawnych,
- koszty operacyjne oraz zakup materiałów i środków eksploatacyjnych związanych bezpośrednio z pracami B+R,
- koszty pośrednie (ogólne).
- Dofinansowanie obejmuje maksymalnie 80% wydatków dotyczących badań przemysłowych oraz 60% wydatków dotyczących prac rozwojowych.
Moduł Wdrożenie innowacji
W tym module dofinansowanie można uzyskać na koszty wdrożenia w przedsiębiorstwie wyników prac B+R, będących efektem wcześniejszych projektów wnioskodawcy lub przez niego zakupionych, albo będących efektem realizacji modułu B+R. Wynikiem realizacji tego modułu musi być wdrożenie na rynek innowacji produktowej lub procesowej co najmniej na poziomie krajowym. Cechy lub funkcjonalności wdrażanych innowacji muszą wynikać z prac B+R, a wnioskodawca musi mieć prawa do tych prac i ich wdrożenia.
W module Wdrożenie innowacji, w pierwszym etapie oceny, będzie weryfikowana innowacyjność przedmiotu wdrożenia oraz czy jest ona wynikiem prac B+R. Sprawdzimy, czy zaplanowano wprowadzenie na rynek innowacyjnego na poziomie kraju produktu lub procesu. Cechy lub funkcjonalności planowanych do wdrożenia produktów lub procesu muszą wynikać z prac B+R, które wnioskodawca zrealizował lub kupił wcześniej i ma prawo do wdrożenia tych wyników. Muszą one odpowiadać na konkretne potrzeby odbiorców, być określone konkretnymi i adekwatnymi wskaźnikami innowacyjności, potwierdzając nowość rozwiązania w porównaniu do rozwiązań o podobnej funkcji podstawowej dostępnych na rynku polskim.
W drugim etapie oceny wniosku w module Wdrożenie innowacji ocenie podlegać będą kryteria: potencjał do realizacji modułu (zasoby techniczne i kadrowe, harmonogram i przygotowanie do prowadzenia inwestycji), zapotrzebowanie rynkowe i opłacalność, budżet i wskaźniki modułu, zgodność z Krajową Inteligentną Specjalizacją oraz czy moduł nie dotyczy działalności wykluczonych ze wsparcia.
Dofinansowanie w powyższym module można przeznaczyć na uzasadnione i racjonalne koszty inwestycji niezbędnej do wdrożenia wyników prac B+R (innowacji produktowej lub procesowej na poziomie kraju), do których wnioskodawca ma prawo. Dofinansowaniu podlegają koszty takie jak: zakup gruntów lub nieruchomości zabudowanych, zakup środków trwałych innych niż nieruchomości, nabycie robót i materiałów budowlanych czy zakup wartości niematerialnych i prawnych.
Maksymalna intensywność wsparcia to:
- 70% dla wydatków dotyczących środków trwałych, materiałów i robót budowlanych oraz wartości niematerialnych i prawnych (poziom wsparcia wynika z mapy pomocy regionalnej),
- 50% dla wydatków obejmujących usługi doradcze, w tym wspierających innowacyjność,
- 100% dla wydatków związanych z ustanowieniem zabezpieczenia umowy o dofinansowanie.
Uwaga: Nie będą uznane za racjonalne i uzasadnione koszty zakupu maszyn, urządzeń, prac budowlanych itp., jeśli ich poniesienie nie jest związane z wdrożeniem wyników prac B+R.
Czym jest działalność badawczo-rozwojowa?
To działalność twórcza, która obejmuje badania naukowe (w ramach naboru wsparciem mogą być objęte tylko badania przemysłowe) lub prace rozwojowe. Jest podejmowana w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania ich do tworzenia nowych zastosowań. Wynikiem B+R powinny być nowe odkrycia, oparte na oryginalnych koncepcjach. Z reguły nie ma pewności co do ostatecznego rezultatu, działalność jest planowana i budżetowana, a ma na celu osiągnięcie wyników, które mogłyby być swobodnie przenoszone lub sprzedawane na rynku.
Przy czym badania przemysłowe zgodnie z rozporządzeniem KE nr 651/2024 [3] oznaczają badania planowane lub badania krytyczne mające na celu zdobycie nowej wiedzy oraz umiejętności celem opracowania nowych produktów, procesów lub usług (…), a eksperymentalne prace rozwojowe oznaczają zdobywanie, łączenie, kształtowanie i wykorzystywanie dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności oraz innej stosownej wiedzy i umiejętności w celu opracowywania nowych lub ulepszonych produktów, procesów lub usług (…). W ramach „Ścieżki SMART” dofinansowaniu podlegają prace B+R, których wyniki będą możliwe do wdrożenia na rynek w ciągu 5 lat po zakończeniu prac. Należy zatem zwrócić uwagę, aby tak zaplanować prace badawczo-rozwojowe, żeby ich znacząca część dotyczyła prac rozwojowych, czyli etapów przybliżających do wdrożenia ich wyników na rynek.
Na podstawie poprzednich naborów można stwierdzić, że przy przygotowaniu wniosków, należy zwrócić uwagę, by wykazać, że prace B+R uwzględnione w ramach zadań modułu są jasno sprecyzowane, niezbędne, adekwatne i układają się w logiczną całość. W ponad 60% projektów zaplanowano działania, które nie są pracami B+R.
Czym jest innowacja?
Według definicji z publikacji „Podręcznik Oslo. Zasady gromadzenia i interpretacji danych dotyczących innowacji” [4], wydanej przez OECD pod patronatem Komisji Europejskiej, przez innowację rozumie się najczęściej udostępnienie użytkownikom nowego albo znacząco udoskonalonego produktu (wyrobu lub usługi) lub wprowadzenie do użytku procesu, nowej metody marketingowej lub nowej metody organizacyjnej w praktyce gospodarczej, organizacji miejsca pracy lub stosunkach z otoczeniem. Dla każdego rodzaju innowacji określenie „znaczącego udoskonalenia” także będzie odmienne. Aby produkt, proces lub metoda zostały uznane za innowacyjne, muszą być nowe lub znacząco ulepszone przynajmniej w obrębie działania danej firmy, przy czym kluczowy jest tu element nowości. Innowacje mogą być zarówno stworzone przez podmiotową firmę, jak i przyswojone przez nią z innego źródła.
W ramach „Ścieżki SMART” dofinansowaniu podlega opracowanie lub wdrożenie innowacji co najmniej na poziomie kraju, co oznacza, że planowany do opracowania (moduł B+R) lub wdrożenia (moduł WI) produkt lub proces musi odpowiadać na konkretne potrzeby odbiorców oraz być określony konkretnymi i adekwatnymi wskaźnikami innowacyjności, które potwierdzają, że jest on lepszy od produktu/procesu o podobnej funkcji podstawowej dostępnych na rynku polskim. Cechy i funkcjonalności muszą wynikać z prac B+R.
W pierwszym naborze w „Ścieżce SMART” aż 85% wnioskodawców nie wykazało, że prace B+R miały znaczący i bezpośredni wpływ na innowację produktową lub na proces biznesowy, które są przedmiotem wdrożenia. Prawie 80% wniosków nie zawierało prawidłowo opisanych i sparametryzowanych cech lub funkcjonalności świadczących o co najmniej krajowym poziomie innowacyjności, nie zostały one także porównane do najlepszych rozwiązań w kraju lub w ogóle nie wykazano takich cech w sposób mierzalny i obiektywny. Bez prawidłowego wykazania przewag swojego rozwiązania nad najlepszymi rozwiązaniami na rynku polskim, nie jest możliwe uzyskanie pozytywnej oceny w „Ścieżce SMART”.
Sprawdź swój pomysł!
Zainteresowani uczestnictwem w naborze mogą skorzystać także z pomocy doświadczonego doradcy dzięki bezpłatnej usłudze informacyjnej – STEP. To instrument adresowany do tych, którzy mają kreatywne pomysły na projekty związane z badaniami, rozwojem nowych produktów, technologii lub ekspansją na nowe rynki, oferuje indywidualne wsparcie. Poprzez wypełnienie formularza na stronie: http://www.poir.gov.pl/strony/o-programie/pierwszy-krok-do-twojej-innowacji/ przedsiębiorcy mogą opisać swój pomysł. W ciągu kilku dni eksperci ocenią jego zgodność z dostępną ofertą funduszy europejskich. Jeśli pomysł wpisuje się w program, przydzielony zostanie ekspert, który pomoże w identyfikacji źródeł finansowania z UE, wskaże konkretne nabory oraz wspomoże w precyzyjnym określeniu celów i założeń projektu.
Więcej informacji o naborze znajduje się na stronie działania „Ścieżka SMART”: https://www.parp.gov.pl/component/grants/grants/sciezka-smart.
Więcej informacji o naborze „Ścieżka SMART – nabór tematyczny Dostępność”: https://www.parp.gov.pl/component/grants/grants/sciezka-smart-dostepnosc.
Harmonogram naborów oraz szczegółowe informacje o planowanych naborach w 2024 r. można znaleźć na stronie Funduszy Europejskich dla Nowoczesnej Gospodarki: https://www.nowoczesnagospodarka.gov.pl/strony/dowiedz-sie-wiecej-o-programie/nabory-wnioskow/.
[3] https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:02014R0651-20230701
[4] https://home.agh.edu.pl/~kkulak/lib/exe/fetch.php?media=user:konrad:vary:oslo-manual.pdf
Źródło informacji: PARP
Fot. PAP
