Historyczne podłoże nazw

Wiele razy w mediach można przeczytać lub usłyszeć nazwy, które teoretycznie nie łączą się z najczęściej używanym nazewnictwem, ale są one obowiązującymi i wpisanymi do oficjalnych dokumentów nazewniczych.

Chodzi o Chiny i Europę, a nazywane są odpowiednio Państwem Środka oraz Starym Kontynentem. To też powód, aby obie nazwy zaczynały się wielką literą, jeżeli akurat tych używamy.

Zacznijmy od Chin, czyli Państwa Środka, więc w oryginalnej pisowni 中国. Zhōngguó tłumaczy się jako „Państwo Środka” lub „Środkowe Królestwo” i nazwa pochodzi z czasów starożytnych, gdy Chiny postrzegały siebie jako centrum cywilizacji, otoczone przez mniej rozwinięte ludy, które określano mianem barbarzyńców.

Jeżeli natomiast przyjrzeć się bezpośrednio literom, z jakich składa się nazwa obecnych Chin, to 中, czyli „Zhong” oznacza „środek”, natomiast 国 „guo” – „kraj”.

W chińskiej kosmologii Państwo Środka leżało również w centrum świata, jak i geograficznie tak właśnie było umiejscowione. Do tego kulturę imperium uznawano za centralną, co dało nazwę, jakiej wciąż się używa, a mawiano, że leży pod „Niebeskim Mandatem” lub „Mandatem Niebios” (天命, Tiānmìng). Otaczają je natomiast ludy mongolskie, tybetańskie oraz wietnamskie, które tradycyjnie Chińczycy z cesarstwa uważali za mniej cywilizowane.

Istotne jest również, że Państwo Środka na dawnych chińskich mapach znajdowało się właśnie w centralnym ich punkcie, a było to już w dynastii Qing. Dla pełnego obrazu ówczesnej sytuacji można dodać, że Europa była wówczas niewielkim skrawkiem lądu tuż u brzegu mapy.

Z ciekawostek można przypomnieć, że Chiny niegdyś nazywane były również „Podniebnym Imperium”, ale ta nazwa nie przetrwała do teraźniejszości, choć jest jeszcze jedna, którą uważa się za obraźliwą. To japońskie słowo „Shina”, które przed 1945 roku uznawana była za normalną, jednak w okresie późniejszym zmieniła swoją konotację na negatywną.

Europa to coś całkiem innego, bo jej nazwa „Stary Kontynent” powstała jako odpowiedź na tworzący się „Nowy Świat”, czyli Amerykę, a ta odkryta została na przełomie XV i XVI wieku. Sama nazwa nie była również przypadkową, gdyż Europa ma długą udokumentowaną historię, do której włącza się starożytną Grecję, Rzym oraz średniowieczne królestwa, podczas gdy Ameryka była wówczas „nowa”, przynajmniej dla Europejczyków.

Termin ten podkreśla wielowiekowe dziedzictwo kulturowe, religijne i polityczne Europy w porównaniu z młodymi cywilizacjami kolonialnymi. Europejczycy postrzegali jednocześnie Amerykę, Afrykę i Australię jako „młode” lub nowe tereny do eksploatacji, podczas gdy Europa była kolebką filozofii, nauki i chrześcijaństwa.

Europę „starą” czyni m.in. dziedzictwo antyku, a tu zaliczyć można demokrację grecką, prawodawstwo rzymskie i chrześcijaństwo, które do niedawna było jeszcze fundamentem spajającym współczesną Europę.

Państwa w Europie mają też znacznie dłuższą historię od Amerykańskiej, bo tworzyły się w obecnym kształcie wiele wieków przed Ameryką.

Jest jeszcze jedno określenie, które używane jest na świecie, a chodzi o Czarny Ląd, więc nazwa ta pochodzi od pigmentu zawartego w skórze ludzi z Afryki. Do tego mamy kolejną nazwę, choć teraz bardziej książkową, więc Afryka nazywana jest „Kolebką Ludzkości”. Powód znany jest większości i właśnie z Czarnego Lądu rozpoczął się marsz człowieka na różne kontynenty.

Geologicznie mamy też „Najstarszy Ląd” lub „Stary Ląd”, a ta nazwa przynależna jest Australii.

Bogdan Feręc

Źr. Mat. internetowe

Photo by Liam Read on Unsplash