Czy Polska będzie płacić kolejne kary?
Pomimo licznych zapowiedzi wciąż nie wdrożono unijnej dyrektywy dotyczącej zakazu smakowych papierosów do podgrzewania. 10 lipca resort zdrowia przedstawił nowelizację ustawy tytoniowej, wprowadzającej m.in. zakaz sprzedaży smakowych e-papierosów w automatach i przez internet.
Zdaniem dr nauk społecznych Magdaleny Ankiersztejn-Bartczak, szefowej Fundacji Edukacji Społecznej, jedynie szybkie przeprocedowanie obydwu ww. nowelizacji pozwoli zmniejszyć w Polsce zagrożenia wynikające używaniem tytoniu.
Przepisy unijne są gotowe – kwestia wdrożenia
Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) w raporcie „EU Country Cancer Profile: Poland 2023” zwróciła uwagę na istotne zagrożenie wynikające z narażenia Polaków na używanie tytoniu. Według OECD, Polska charakteryzuje się wyższym poziomem narażenia na tytoń niż większość innych krajów Unii Europejskiej.
– Nic dziwnego, skoro tak wolno idzie nam wprowadzanie gotowych i skutecznych regulujących te kwestie przepisów unijnych. Dyrektywa zakazująca smaków w papierosach do podgrzewania powinna być wprowadzona już w zeszłym roku, jednak poprzedni rząd nie przyjął odpowiednich przepisów, a obecny nie spieszy się z jej uchwaleniem. Warto dodać, że nasz kraj jest jednym z ostatnich w Europie, który zwleka z wdrożeniem tej dyrektywy – mówi Ankiersztejn-Bartczak.
Słodko-cukierkowe e-papierosy jednorazowe plagą wśród młodzieży
Chodzi o obowiązują od 3 listopada 2022 roku na mocy dyrektywy delegowanej Komisji Europejskiej 2022/2100 z dnia 29 czerwca 2022 r. zmieniająca dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/40/UE w odniesieniu do wycofania niektórych zwolnień dotyczących podgrzewanych wyrobów tytoniowych. Przepisy unijne zakazują stosowania aromatów charakterystycznych, w tym smakowych i mentolowych, w nowatorskich wyrobach tytoniowych (w tzw. podgrzewaczach tytoniu) i stanowią część Europejskiego Planu Walki z Rakiem, którego celem jest zmniejszenie do 2040 r. liczby osób używających tytoniu w UE do poziomu poniżej 5 proc.
Postępowanie naruszeniowe wszczęte przez Komisję Europejską
Magdalena Ankiersztejn-Bartczak przypomina, że 21 marca br., na posiedzeniu sejmowej Komisji do Spraw Unii Europejskiej, podsekretarz stanu w Ministerstwie Zdrowia, Katarzyna Kacperczyk, informowała, że Komisja Europejska rozpoczęła postępowanie naruszeniowe w sprawie niewdrożenia tej dyrektywy.
„Jesteśmy w dialogu z Komisją i przedstawiliśmy harmonogram wdrożenia tej dyrektywy. Projekt nowelizacji ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych został wpisany do prac legislacyjnych rządu” – mówiła. Jednocześnie wyraziła nadzieję, że Rada Ministrów przyjmie projekt w drugim kwartale 2024 r.
– Wbrew tym deklaracjom implementacja przepisów przeciąga się i będzie się przeciągać, ponieważ przedstawione w projekcie ustawy trzymiesięczne vacatio legis powoduje, że nowe regulacje zaczną obowiązywać najwcześniej pod koniec 2024 r. – dodaje ekspertka i uzupełnia, że poza konsekwencjami zdrowotnymi Polskę czekają także kary za niewdrożenie ww. dyrektywy.
Jak przypomina dr Magdalena Ankiersztejn-Bartczak, aktualnie Komisja Europejska już nalicza Polsce kary w wysokości 13 700 euro za każdy dzień opóźnienia za niewdrożenie innej dyrektywy – w sprawie prawa autorskiego i praw pokrewnych na jednolitym rynku cyfrowym (2019/790/UE).
– W przypadku dyrektywy dotyczącej zakazu smakowych papierosów do podgrzewania opóźnienie 23 lipca wyniesie 12 miesięcy, od kiedy Polska powinna dokonać transpozycji unijnych przepisów – dodaje.
Alternatywne produkty tytoniowe: mniej nie znaczy bezpiecznie
Ministerstwo Zdrowia – „analizujemy przekazane uwagi”
Resort zdrowia pytany przez Serwis Zdrowie o los wdrożenia dyrektywy unijnej informuje, że aktualnie zakończyły się trzydziestodniowe konsultacje publiczne projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (UC18). „Obecnie analizujemy przekazane uwagi. Zostaną one omówione w raporcie z konsultacji publicznych i uzgodnień międzyresortowych, który będzie opublikowany na stronach Rządowego Centrum Legislacji.”
MZ przypomina również, że obecne przepisy ustawy z 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych zakazują sprzedaży m.in. jednorazowych elektronicznych papierosów z nikotyną przez Internet, w automatach oraz osobom poniżej 18. roku życia.
Obecnie zaproponowane regulacje – Projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (UD86) – mają za zadanie objęcie przepisami ustawowymi tzw. „płyny beznikotynowe” do elektronicznych papierosów i spowodują:
- wprowadzenie zakazu ich sprzedaży osobom do 18. roku życia;
- ograniczenie miejsc, gdzie możliwe będzie ich używanie, analogicznie jak w przypadku elektronicznych papierosów z płynem zawierającym nikotynę;
- wprowadzenie zakazu sprzedaży w automatach oraz sprzedaży na odległość (w tym przez internet);
- wprowadzenie zakazu reklamy i promocji;
- konieczność zgłaszania informacji o tych wyrobach do Prezesa Biura do Spraw Substancji Chemicznych;
- konieczność dostosowania ich składu do wymogów ustawy (np. zakazu stosowania substancji o właściwościach CMR);
- konieczność odpowiedniego oznakowania ich opakowań.
„Projekt ustawy w dniu 10 lipca 2024 r. został przekazany do konsultacji publicznych i uzgodnień międzyresortowych. Jego ostateczny kształt nie jest zatem jeszcze ustalony.” – czytamy w odpowiedzi na pytanie Serwisu Zdrowie.
Tymczasem według Międzynarodowej Agencji Badań nad Rakiem (IARC) rak płuc jest najczęściej występującym nowotworem złośliwym na świecie. Tylko w 2022 r. odnotowano aż 2,5 miliona nowych przypadków tej choroby.
Beata Igielska, zdrowie.pap.pl
Fot. PAP/P. Werewka
