Niektórzy cieszą się z ponownego otwarcia tej kwestii w Parlamencie Europejskim, a to tylko dlatego, iż niezależnie od statusu materialnego i płci, zapewnione zostałyby podstawowe środki do życia.
Sprawa nie jest jednak ani prosta, ani nie jest też do końca dobra dla ogółu społeczeństwa Unii Europejskiej, gdyż może wywoływać zjawisko permanentnego unikania zatrudnienia. Podstawowym celem, jakim stała się propozycja wprowadzenia Bezwarunkowego Dochodu Gwarantowanego, stać się ma oprócz zapewnienia podstawowych środków do życia możliwość zachowania uczestnictwa w życiu społecznym, ale chodzi też o niwelowanie różnic regionalnych oraz wzmocnienie spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej na całym obszarze UE.
Właśnie ten ostatni punkt może budzić najwięcej kontrowersji, gdyż wskazuje na dalszą federalizację Unii Europejskiej, a jednocześnie może prowadzić do przejęcia pełni kontroli nad finansami obywateli UE.
W jaki sposób? Pieniądze z Bezwarunkowego Dochodu Gwarantowanego dostawać będzie każda osoba od oseska do człowieka żegnającego się ze światem, a niezależnie od tego, czy pracuje na stanowisku dyrektora, czy sprzedawcy w sklepie. Do tego Bezwarunkowy Dochód Gwarantowany otrzymają też osoby przebywające na rentach i emeryturach, ale i bezrobotni. Co jednak istotne, pieniądze przesyłane mają być na konta bankowe, co stanie się wstępem do całkowitego opanowania sektora finansowego przez rządy. Jednocześnie, te zyskać mają w przyszłości prawo do ścisłego nadzoru nad operacjami bankowymi, więc będą mogły również blokować konta.
To jednak pieśń przyszłości, chociaż już kilka państw na świecie ma taką możliwość, a do tych należą m.in. Kanada i Chiny. Teraz zaczyna wprowadzać takie rozwiązania Federacja Rosyjska, ale i zaawansowane prace w tym zakresie obserwować można w Komisji Europejskiej, choć nie mówi się o tym prawie wcale.
W Unii pojawiła się także inicjatywa, która dotyczyła zbierania podpisów, a na tej podstawie Unia Europejska przeprowadzić miałaby szybki proces wprowadzenia Bezwarunkowego Dochodu Gwarantowanego, jednak organizatorom zbiórka się nie udała, więc ten akurat projekt nie zostanie wprowadzony pod obrady Komisji Europejskiej i Parlamentu Europejskiego.
Co jednak ciekawe, propozycja zebrania podpisów nie wzięła się znikąd, bo oparta została na podstawie wspólnego oświadczenia Rady Europejskiej, Komisji Europejskiej i Parlamentu Europejskiego, a wydanym już w 2017 roku, gdzie mówi się:
– UE i jej państwa członkowskie będą w walce z różnicami w traktowaniu wspierać skuteczne, trwałe i sprawiedliwe systemy zabezpieczenia społecznego, aby zapewnić Bezwarunkowy Dochód Podstawowy (…).
Zgodnie z tym postanowieniem, w którym podkreślone zostało, że Bezwarunkowy Dochód Gwarantowany, nie może stać się formą i źródłem utrzymania, a będzie wsparciem dla dochodów na terenie całej Unii Europejskiej i realizowanym przez wszystkie rządy państw członkowskich. W takim przypadku można domniemywać, że Dochód Gwarantowany, zostanie wprowadzony wcześniej lub później, niezależnie od inicjatyw, jakie oddolnie podejmowane są obecnie.
Żeby mieć pole do rozpoczęcia prac w tym zakresie, zdefiniowano i sformułowano nawet warunki określające oraz stanowiące o Bezwarunkowym Dochodzie Gwarantowanym (BDG). Do tych należą cztery podstawowe, w tym: warunek uniwersalny, indywidualny, bezwarunkowy oraz wystarczająco wysoki.
Warunek uniwersalny mówi:
– BDG jest wypłacany wszystkim, bez oceny sytuacji majątkowej. Nie podlega żadnym ograniczeniom ze względu na poziom dochodów, posiadane oszczędności lub nieruchomości. Prawo do otrzymywania tego dochodu uzyska każda osoba, bez względu na wiek, pochodzenie, obywatelstwo, miejsce zamieszkania, zawód itd.
Warunek indywidualny określa, iż:
– Każdy – każda kobieta, każdy mężczyzna, każde dziecko – ma prawo do indywidualnego BDG, ponieważ jest to jedyny sposób zagwarantowania prywatności oraz zapobiegania sprawowaniu kontroli przez niektóre osoby nad innymi. BDG nie będzie uzależniony od stanu cywilnego, wspólnego zamieszkiwania lub składu gospodarstwa domowego ani też dochodu, lub majątku pozostałych członków rodziny, lub gospodarstwa domowego. Umożliwi to wszystkim podejmowanie własnych niezależnych decyzji na każdym gruncie.
Warunek bezwarunkowy stanowi natomiast, że:
– Jako prawo człowieka i prawo nabycia BDG nie może być uzależnione od jakichkolwiek warunków wstępnych, takich jak obowiązek podjęcia płatnej pracy, wykazanie chęci do pracy, uczestniczenie w świadczeniu usług społecznych czy zachowywanie się według wzorców ról płciowych.
Wystarczająco wysoki wskazuje natomiast:
– Dochód ten powinien zapewnić godny standard życia, odpowiadający społecznym i kulturowym standardom w danym kraju. Powinien zapobiegać deprywacji materialnej i zapewniać możliwość uczestnictwa w życiu społecznym. Oznacza to, że kwota netto BDG powinna być wyższa od poziomu zagrożenia ubóstwem zgodnie ze standardami UE, co odpowiada 60% tzw. krajowej mediany ekwiwalentu dochodu netto. W krajach, w których większość osób uzyskuje niskie dochody, a w związku z tym poziom mediany dochodów jest niski, należy zastosować alternatywny wskaźnik (np. koszyk towarów i usług), aby ustalić kwotę podstawowego dochodu gwarantującego godne życie, bezpieczeństwo materialne i pełny udział w życiu społecznym.
Bezwarunkowy Dochód Gwarantowany jest też wg projektodawców kluczowym środkiem służącym osiągnięciu celów godności ludzkiej, wolności i równości, które zapisane są w podstawowych dokumentach traktatowych Unii Europejskiej, a mówią o tym Artykuł 2 Traktatu o Unii Europejskiej, ale też Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej w Artykule 1 o godności człowieka, Artykule 5 o zakazie niewolnictwa i pracy przymusowej, a ten stwierdza:
– Nikt nie może być zmuszony do świadczenia pracy przymusowej lub obowiązkowej.
Następnie przywoływany jest Artykuł 6 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej o wolności i bezpieczeństwie osobistym, ale i Artykuł 15, który zapewnia wolność wyboru zawodu i prawo do swobodnego podejmowania zatrudnienia.
W propozycji przyspieszenia prac nad dyrektywą wprowadzającą Bezwarunkowy Dochód Gwarantowany, który łączy się też z Traktatem o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej, a użyto tu Artykułu 5, gdzie podkreślone zostało, iż:
– Unia może podejmować inicjatywy w celu zapewnienia koordynacji polityk społecznych Państw Członkowskich.
Z tego wynika natomiast, iż może nakazać wprowadzenie Bezwarunkowego Dochodu Gwarantowanego.
W przypadku dwóch dobrze znanych nam państw takie działania nikomu z Unii Europejskiej nie będą potrzebne, ponieważ Republika Irlandii zamierza wprowadzić Dochód Gwarantowany już w 2026 roku. W Polsce również sprawa wraca właśnie do debaty politycznej i określone mają być zasady, na jakich wypłacany będzie w naszej ojczyźnie Bezwarunkowy Dochód Gwarantowany oraz kiedy wejdzie w życie.
W Polsce proponuje się, aby wysokością Bezwarunkowego Dochodu Gwarantowanego było minimum 1700 złotych, a w Irlandii do niedawna twierdzono, że może to być 1000 €. W obu jednak przypadkach kwoty prawdopodobnie ulegną zmianie, bo mają być odwzorowaniem 60% najniższego dochodu w gospodarce.
*
Reasumując, za Bezwarunkowy Dochód Gwarantowany, właściwie nie da się bezproblemowo żyć, ale w niektórych przypadkach będzie to całkiem dobre wsparcie dochodów rodziny. Jeżeli przyjmiemy, że jeden z dorosłych członków rodziny, pracować będzie na etacie, do tego jego współmałżonek otrzyma, jak i dwoje dzieci BDG, mamy w przypadku Irlandii kwotę 3000 €. Do tego pensja osoby pracującej w rodzinie oraz jego BDG, a wynikiem jest całkiem przyjemna kwota. Dla osób mieszkający w pojedynkę lub prowadzących bezdzietne gospodarstwo domowe nie otworzą się takie możliwości, bo BDG stanie się tylko wsparciem ich zarobków.
O ile ktoś postanowi, iż utrzymywać się będzie wyłącznie z Bezwarunkowego Dochodu Gwarantowanego, a przy obecnie znanej stawce, tygodniowo otrzyma 250 €, więc prawie dokładnie tyle, ile w Irlandii wynosi emerytura państwowa. Pieniądze niewielkie, ale pozwalające na przeżycie.
W mojej opinii rozwiązanie nie jest dobre i odnoszę wrażenie, że zacznie się w Unii Europejskiej unikanie pracy zawodowej, a przynajmniej wyraźne zmniejszanie godzin pracy. To z kolei samoistnie wytworzy zależność takich osób od państwa, więc będzie miało ono nad nimi pełnię władzy, w domyśle zastraszając, że o ile nie będą prawomyślni, pieniądze zostaną wstrzymane lub konto w banku zablokowane.
Między innymi dlatego Unia Europejska potrzebuje elektronicznej waluty, a i rozwiązań, jakie wprowadza już teraz, a ograniczają one wiele swobód obywatelskich.
Bogdan Feręc
Źr. Citizen Initiative EU
Photo by Bermix Studio on Unsplash