Diabetyk na rynku pracy

Większość z osób z cukrzycą pracuje zawodowo. Choroba nie jest przeszkodą, ale – jak wynika z raportu „Barometr Polskiej Diabetologii” – w miejscu pracy często brakuje podstawowej wiedzy, jak np. zachować się, gdy dochodzi do spadku glikemii u osoby chorej. Dlaczego tak się dzieje? Czy odpowiedzialni za to są tylko pracodawcy? Jak w ogóle funkcjonują diabetycy na rynku pracy? Co jest kluczem do tego, by choroba nie ograniczała ich aktywności zawodowej?

Jak wynika z pierwszej części raportu „Barometr Polskiej Diabetologii” – poświęconej cukrzycy w kontekście pracy zawodowej – większość diabetyków (64,4 proc. badanych) podejmuje pracę zawodową. Kluczowe jest jednak to, by pracodawca i współpracownicy byli świadomi, czym jest ta choroba, jak postępować np. w przypadku nagłych spadków poziomu glikemii (potocznie cukru) u pracownika, tym bardziej że chorych z roku na rok przybywa.

„W Polsce około 3 mln osób choruje na cukrzycę, a dynamika zachorowań jest taka, że za sześć lat 5 mln osób w naszym społeczeństwie to będą osoby z cukrzycą. A to oznacza, że każdy z nas zetknie się z tą chorobą” – zauważyła podczas konferencji prasowej Marta Rosińska, dyrektor generalna Roche Diabetes Care, firmy, która jest inicjatorem raportu.  

Jeśli poziom glikemii jest wyrównany (nie ma dużych wahań glikemii), to diabetyk może praktycznie wykonywać każdą pracę i zawód, choć niektóre mogą być niewskazane. Wiążą się z wyższymi wymaganiami zdrowotnymi. To na przykład prace związane z zawodowym kierowaniem pojazdami, z lotnictwem, ratownictwem oraz te szczególnie niebezpieczne (np. prace na wysokościach, przy maszynach w ruchu, w hutnictwie, górnictwie). 

Sumienni i zaangażowani

Jest kilka kwestii, które sprawiają, że osoby z cukrzycą są bardzo wartościowymi pracownikami. Przede wszystkim ta choroba wymaga samodyscypliny i samokontroli, przestrzegania diety, prowadzenia zdrowego stylu życia. To wszystko sprawia, że takie osoby najczęściej są sumienne, systematyczne, konsekwentne i zdeterminowane, by mieć pracę, bo ta choroba również sporo kosztuje. A co to oznacza dla pracodawcy?

„Ponad 15 proc. pracowników naszej firmy stanowią osoby z cukrzycą typu 1 (…).  Nie tylko są to bardzo zaangażowani pracownicy, ale też mamy dużą przyjemność z pracy z nimi. Mamy też okazję bezpośrednio zbierać opinie, czego osoby z cukrzycą potrzebują. Ponadto zwiększamy świadomość tej choroby wśród innych pracowników. To jest kolejny element, który uwrażliwia nas na tę chorobę” – podkreśliła dyrektor generalna Roche Diabetes Care.

Pracownicy z cukrzycą również rzadko biorą zwolnienie. Z badania wynika, że aż 70 proc. z nich nie wzięło go nigdy. Z punktu widzenia pracodawcy to przewaga, ale można też zapytać, dlaczego tak się dzieje. Stoi za tym często czynnik ekonomiczny.

Dr n. o zdr. Beata Stepanow, prezes Stowarzyszenia Edukacji Diabetologicznej, wyjaśniła, że choroba kosztuje, to nawet 400-800 zł miesięcznie, więc diabetycy często wolą wykorzystać dni urlopu zamiast pójść na L4. A jeśli mają orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, to przysługuje im dodatkowe 10 dni urlopu. Nie tracą w ten sposób swojego wynagrodzenia, które – bywa i tak – jest jedynym źródłem utrzymania całej rodziny.

Andrzej Mądrala, członek Rady Pracodawców RP, podkreślił, że tak naprawdę liczą się kompetencje pracownika, a sama choroba w żadnym stopniu nie powinna mieć wpływu na rekrutację. Jego zdaniem potrzebne są takie rozwiązania, aby problem zdrowotny nie ograniczał w żaden sposób aktywności zawodowej. To również odnosi się do osób z cukrzycą.

„To są bezcenne osoby dla naszej gospodarki. Ważne tylko, by właściwie o nie zadbać, by chciały angażować się” – podsumował.

Zaznaczył, że w każdym miejscu pracy powinna znaleźć się osoba kompetentna (np. członek zarządu), która odpowiadałaby za zdrowie pracowników, bo to ono jest najważniejsze. 

Badanie faktycznie pokazuje, że pracodawcy są pozytywnie nastawieni do zatrudniania osób z cukrzycą, ale tylko 17 proc. daje im realne udogodnienia. Jednakże 25 proc. ankietowanych odczuło, że diagnoza miała wpływ na ich życie zawodowe, np. musiały zmienić pracę. To też powód, dla którego zatajają informację o stanie swojego zdrowia, nawet przed kolegami w pracy.

Przyznawać się do choroby?

Eksperci z dziedziny diabetologii, ale też uczestnicy spotkania reprezentujący pracodawców są zgodni – chorzy o swojej chorobie powinni mówić otwarcie, a jak wynika z badania, tylko 29 proc. osób przyznało się do niej na rozmowie kwalifikacyjnej, a 11 proc. dopiero po uzyskaniu pracy. Ostatecznie, jak wynika z raportu, większość osób (57 proc.) informuje pracodawcę o swoim problemie zdrowotnym, równocześnie pozostałe 43 proc. w ogóle tego nie robi. Co to w praktyce oznacza? 

„Chorzy z cukrzycą mają swoje doświadczenia. Te osoby, które mogą nie przyznawać się do choroby w miejscu pracy to być może osoby, które wcześniej zderzyły się z dyskryminacją i z niezrozumieniem” – podkreśliła dr n. o zdr. Beata Stepanow, prezes Stowarzyszenia Edukacji Diabetologicznej.

Dodała, że ma takich pacjentów, którzy faktycznie nie otrzymali odpowiednich warunków do rozwoju i zwyczajnie zrozumienia, z czym się mierzą na co dzień, więc w kolejnym miejscu pracy są bardziej wstrzemięźliwi i nie przyznają się do choroby. Ale jej ukrywanie dla żadnej ze stron nie wydaje się dobrym rozwiązaniem. Ani dla pracodawcy, ani pracownika. Dlaczego?
Po pierwsze świadomość otoczenia to prosty sposób na rozpowszechnianie wiedzy na temat tej choroby i pokazanie, z jakimi wyzwaniami na co dzień mierzy się diabetyk. Jednocześnie to poczucie większego bezpieczeństwa dla samego chorego, że w razie potrzeby, czyli w stanie hipoglikemii, czyli niedocukrzenia, otrzyma niezbędną pomoc. 

Po drugie, jeśli pracownik nie przyznaje się do swojej choroby, skazany jest tylko na siebie. A jak pokazuje życie, sam często zapomina o tym, by mieć przy sobie coś na szybkie dosłodzenie. Są oczywiście pewne podręcznikowe symptomy (np. drżenie rąk, niepokój, nerwowość, zawroty głowy, pocenie się, osłabienie, uczucie głodu, ból głowy, mrowienie skóry twarzy, problemy z koncentracją, dezorientacja, uczucie zimna, szybkie bicie serca, wesołkowatość, niewyraźna mowa), które może diabetyk odczuwać przy spadku glikemii, czyli poniżej 70 mg/dl, ale nie zawsze one występują, a wręcz – z upływem czasu – mogą pojawić się dopiero przy niższej wartości glikemii niż wcześniej. Dlatego poleganie tylko na sobie i swoim ciele bywa złudne. Świadomość najbliższego otoczenia, że ktoś z kolegów z pracy choruje, może być ogromnym wsparciem w tych trudniejszych momentach. Zwiększa szansę na to, że diabetyk w razie potrzeby otrzyma pomoc. Ktoś zainteresuje się, poda „coś” na podniesienie glikemii. To „coś” to może być napój słodzony, chociażby herbata, sok czy szklanka mleka (laktoza to dwucukier). A w przypadku utraty świadomości przez diabetyka (tak też może się zdarzyć) poda glukagon (pomarańczowy zastrzyk, który chory powinien mieć przy sobie). Jeśli nikt nie będzie wiedział w pracy o chorobie, szanse na szybką pomoc spadają! 

„Edukujmy na terenie miejsc pracy. Stwórzmy zespół ds. zdrowia, zastanówmy się, jakich pracowników mamy, z jakimi jednostkami chorobowymi” – zaapelowała dr Stepanow.

Rozmawiajmy ze sobą otwarcie

Uczestnicy konferencji zaznaczyli, że konieczna jest edukacja, szerzenie wiedzy o tym, czym jest cukrzyca – i to zarówno wśród pracowników, jak i pracodawców. A jakich udogodnień potrzebują osoby z cukrzycą w pracy? Wystarczy stworzyć „gabinet zdrowotny”, gdzie diabetyk będzie mógł np. podać sobie insulinę. Zapewnić warunki, by mógł spokojnie zjeść. Kluczowa jest też komunikacja. Trzeba rozmawiać szczerze o oczekiwaniach, szukać optymalnych rozwiązań, by wykorzystać potencjał pracownika.

„To nie są zmiany rewolucyjne. To nie wymaga przeorganizowania całego zakładu pracy (…). Powinniśmy być bardziej elastyczni, jeśli chodzi o harmonogram czasu pracy – przede wszystkim zapewnić dłuższą przerwę obiadową, stworzyć miejsce, gdzie można przyrządzić ciepły posiłek. Można by też dołożyć temat cukrzycy do szkoleń BHP, zorganizować spotkanie z dietetykiem czy edukatorem diabetycznym. To naprawdę nie są skomplikowane rzeczy” – wyliczyła Marta Rosińska.

Pierwszą część raportu „Barometr Polskiej Diabetologii” przygotowano na podstawie badania online (CAWI) zrealizowanego w październiku przez agencję badawczą Inquiry. W badaniu uczestniczyło 1610 osób w wieku 18-70 lat, z czego 600 stanowili diabetycy.

Źródło informacji: Serwis Zdrowie

Fot. PAP/ Zdjęcie ilustracyjne